Tegen het midden van de eeuw moet de lucht-, water- en bodemverontreiniging in Europa teruggebracht zijn tot een niveau dat niet langer schadelijk is voor de menselijke gezondheid en voor ecosystemen. Dat is tenminste de ambitie van de Europese Commissie, die daarvoor een actieplan heeft opgesteld. Ze heeft ook tussentijdse doelstellingen voor 2030 opgelijst.
Het plan past in de Green Deal, die de Europese economie moet verduurzamen. Blikvanger daar is de doelstelling om de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2050 tot nul te herleiden.
De verontreiniging aan de bron drastisch terugdringen is een ander onderdeel van die duurzame groeistrategie. Het nieuwe actieplan overkoepelt het bestaande Europese beleid, waarbij de relevante wetgeving zal worden geëvalueerd. Er wordt ook ingezet op digitale toepassingen, zoals het gebruik van big data of slimme sensoren.
Om over dertig jaar een "gezonde planeet voor gezonde mensen" te realiseren, worden in het plan een aantal tussentijdse doelstellingen opgelijst die al in 2030 zou moeten worden gehaald. Zo moet het aantal vroegtijdige sterfgevallen door luchtverontreiniging met 55% teruggedrongen worden ten opzichte van de huidige situatie.
De waterkwaliteit moet worden verbeterd door afval en plastic zwerfvuil op zee met 50% terug te dringen en de microplastics in het milieu met 30%.De bodemkwaliteit moet dan weer worden opgetrokken. Dat kan volgens de Commissie door het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen met 50% te verminderen en het verlies van voedingsstoffen te beperken. Ook moet de luchtverontreiniging uitgeschakeld worden als een bedreiging voor de biodiversiteit in 25% van de ecosystemen waar dat nu wel nog het geval is, moet het aantal mensen dat chronische hinder ondervindt van verkeerslawaai met 30% worden verminderd en moet de afvalproductie aanzienlijk worden ingeperkt. Stedelijk restafval zou met 50% moeten worden teruggedrongen.
"Om een gifvrije omgeving voor mens en planeet te realiseren, moeten we nu handelen", zegt Frans Timmermans, die als vicevoorzitter van de Commissie belast is met de uitvoering van de Green Deal. "Dit plan zal als leidraad dienen voor onze inspanningen om dat te bereiken. Nieuwe groene technologieën waarover we nu al beschikken, kunnen helpen verontreiniging terug te dringen en nieuwe kansen voor ondernemers bieden."
De plannen kunnen ieder jaar tientallen miljarden kosten, erkent de Commissie. Maar "dat verbleekt bij de kosten van niets doen: naar schatting 330 tot 940 miljard euro per jaar", doordat mensen bijvoorbeeld ziek thuisblijven van hun werk of in het ziekenhuis belanden.